پاسخ به شبهات نامه ۷۲ نماینده مجلس در نشست خبری زنگنه
نشست خبری وزیر نفت به منظور تشریح دستاوردهای صنعت نفت پس از انقلاب اسلامی، دیروز (۱۶ بهمن‌ماه) در حالی برگزار شد که بخش قابلتوجهی از این نشست، تحت تاثیر نامه ۷۲ نماینده مجلس شورای اسلامی به سران قوا قرار داشت؛ نامهای در اعتراض به عملکرد بیژن زنگنه که خبرنگاران تقریبا سندیت بندبند آن را از وزیر جویا شدند. مرور پاسخهای زنگنه به این ابهام‌ها و گاه اتهام‌ها، خالی از لطف نیست.
همکاری با چین؛ از غرب کارون تا پارس جنوبی: در نخستین پرسش مرتبط با نامه نمایندگان مجلس شورای اسلامی، وزیر نفت به شائبه تمایل نداشتن به همکاری با چین پاسخ داد: «پس از توافق برجام، یک قرارداد مهم برای توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی امضا کردیم که ۳۰ درصد آن متعلق به چین بود و حالا هم که شرکت فرانسوی توتال کنار رفته، شاخه بین‌المللی شرکت ملی نفت چین (سی‌ان‌پی‌سی‌آی) اپراتور میدان است. در توسعه میدانهای آزادگان و یادآوران هم قبول کردیم خارج از فرایند مناقصه با چین مذاکره کنیم؛ حالا اگر آنها به دلیل ملاحظاتی فعال نیستند، من باید پاسخگو باشم؟»
دستمریزاد نمایندگان به عربستان: نمایندگان مجلس شورای اسلامی در این نامه با اشاره به مراسم استقبال باشکوه عربستان از رئیسجمهوری چین، از وزیر نفت به دلیل برخورد خلاف عرف دیپلماتیک کشور با هیئت بلندپایه چینی گلایه و نحوه استقبال عربستان از مقام چینی را حاصل درک بالای نظام بینالملل این کشور عنوان کردند. زنگنه متعجب از این گلایه، یادآور شد که سازوکار دیپلماتیک در استقبال از مقامات کشورهای دیگر ربطی به وی ندارد.
کدام قرارداد سوآپ: پس از چین، نوبت به روسیه هم رسید و اشاره ۷۲ نماینده مجلس مبنی بر همراهی نکردن وزیر نفت با قرارداد سواپ نفت با روسیه مورد پرسش قرار گرفت و همانطور که انتظار میرفت با تکذیب زنگنه همراه شد: «ما هرگز با روسیه قرارداد سوآپ نداشتهایم. قرارداد معامله نفت داشتیم که ما جلو رفتیم؛ اما هر قراردادی طرف دوم هم دارد.»
لجبازی یک عده؛ دردسر یک ملت: یکی دیگر از بخشهای نامه ۷۲ نماینده مجلس شورای اسلامی که از سوی خبرنگاران مورد پرسش قرار گرفت، بحث داغ پرونده کرسنت بود که با این پاسخ زنگنه همراه شد: «پرونده کرسنت زنده است. عدهای با لجبازی و ندانستن قواعد بین‌المللی، ما را ته چاهی عمیق انداختند و هر وقت هم که به موفقیت در این پرونده نزدیک شدیم، مانع شدند.» زنگنه بار دیگر یادآور شد که اگر رای صادر شود، بهتر میتوانیم صحبت کنیم زیرا دیگر نمیتوانند از حرفهای ما علیه خودمان استفاده کنند.» پیام این جمله مشخص بود: حرف از کرسنت بسیار است؛ اما امروز وقت آن نیست.
ساخت پالایشگاه؛ دولت یا بخش خصوصی: وزیر نفت به پرسشی درباره ساخت پالایشگاههای کوچک هم پاسخ داد؛ پرسشی که منتقدان هر از چندگاهی مطرح و زنگنه را به حمایت نکردن از این جریان متهم میکنند و البته ۷۲ نماینده مجلس هم از این قافله عقب نماندند. زنگنه در این باره، به اصل بدیهی ممنوعیت دولت از پالایشگاهسازی مطابق با قانون سیاستهای اصل ۴۴ اشاره کرد و از موافقت اصولی با ۲ میلیون بشکه ظرفیت پالایشی خبر داد که ۶۰۰ هزار بشکه آن به پالایشگاههای کوچک مربوط میشود. وزیر نفت گفت: «موافقت اصولی دادهایم، از سرمایهگذاری در این حوزه هم حمایت میکنیم، اما دیگر نمیتوانیم برویم جای بخش خصوصی کار انجام دهیم.»
پردهبرداری از چالش جدید آمریکا: زنگنه در ادامه، خود به بندی از نامه نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبنی بر چرایی توسعه ندادن طرحهای شیرینسازی میعانات گازی اشاره کرد و پرسید: «مگر مشکل آمریکا، درصد گوگرد میعانات گازی است؟ یعنی فقط میعانات ترش مشکل صادرات دارد؟» زنگنه این تصور را که صادرات فرآورده آسان است، تصوری خام خواند و ادامه داد: «مشکلات ما در صادرات فرآورده به مراتب بیشتر از نفت خام است؛ زیرا در صادرات فرآورده خبری از معافیتهای نفت خام نیست.»
استمرار عرضه نفت در بورس انرژی: برخورد زنگنه در موضوع عرضه نفت خام در بورس انرژی، جای هیچ حرف و حدیثی باقی نمیگذارد. زنگنه در پاسخ به پرسشی درباره نبود اهتمام کافی از سوی وزارت نفت برای عرضه نفت خام در بورس انرژی گفت: «ما به‌طور مستمر به عرضه ادامه میدهیم. هر کسی ادعا میکند میتواند در بورس انرژی عملیاتی انجام دهد یا اطلاعیه عرضه را به نحوی تغییر دهد که نفت به فروش برسد، جلو بیاید؛ ما همکاری میکنیم.» زنگنه در ادامه این را هم گفت که هرکسی میتواند خریدار نفت باشد تنها به ۲ شرط؛ یک اینکه پول نفت خریداری شده را بپردازد و دوم آنکه بازار شرکت ملی نفت را خراب نکند؛ چون ورود به بازاری که نفت در آن مشغول فروش است، هنر نیست.
حاشیههایی از جنس صادرات گاز: موضوع بعدی که از سوی خبرنگاران مورد اشاره قرار گرفت، بندی از نامه نمایندگان مجلس شورای اسلامی مبنی بر پیگیری نکردن پیشنهاد دولت هند برای اجرای خط لوله صادرات گاز ایران از بندر چابهار به هند با مشارکت روسیه بود که وزیر در این زمینه گفت: «هند چنین پیشنهادی به ما نداده است؛ بلکه نخستین بار روسیه چنین پیشنهادی را مطرح کرد و ما از آن استقبال و سپس تفاهمنامههایی هم امضا کردیم، اما مسئول هماهنگی و پیگیری این طرح، روسیه است نه ایران.» زنگنه به اینجا که رسید، درباره بندی از نامه نمایندگان که ابراز داشتند روسیه پیشنهاد داده با هزینه خود نسبت به احداث خط لوله گازی از ایران با هدف تامین کسری گاز اروپا اقدام کند، عنوان کرد: «چطور میشود موضوع به این مهمی که باید در سطح سران کشورها به آن پرداخته شود، تا به حال نه به رئیس جمهوری اعلام شده باشد و نه به من به عنوان وزیر نفت و تنها یک کارشناس از چنین پیشنهادی باخبر شده و آن کارشناس هم تنها به نمایندگان مجلس شورای اسلامی خبر داده باشد؟!»
عراق هم معذور است: پرسش بعدی را من از وزیر پرسیدم؛ درباره اصرارهای عراق برای همکاری مشترک با ایران در توسعه میدان‌ها که در نامه ۷۲ نماینده مجلس شورای اسلامی به آن اشاره شده است. زنگنه در پاسخ، با بیان اینکه همیشه در ارتباط این دو کشور، برعکس این رویه حاکم بوده و همیشه ما اصرار کردهایم و آنها پس کشیدهاند، پرسید: «حالا ما بدهکار هم شدهایم؟» وزیر نفت یادآور شد: «بیش از ۲ میلیارد دلار بابت گاز و برق از عراق طلب داریم. سوآپ روزانه ۱۱ هزار بشکه نفت کرکوک را پس از تحریم متوقف کردند. عراق اگر میخواست چنین فداکاریهایی کند، راههای سادهتری داشت که همه را به آنها پیشنهاد دادم و نپذیرفتند. اینقدر سادهنگر نباشیم.»
از داماد بیل گیتس تا پسرخاله پوتین: در بخشی از نامه ۷۲ نماینده مجلس شورای اسلامی به سران قوا، عنوان شده است که زنگنه در عملیاتی کردن خط لوله صادرات گاز ایران-ترکیه-اروپا که شرکتهای ترکیهای قصد داشتند سرمایهگذاری آن را تقبل کنند، به بهانه شراکت با خط لوله گرجستان تعلل کرده است. صحت این بند از نامه را نیز خبرنگاران از زنگنه جویا شده و با بیخبری زنگنه از طرح موسوم به طرح گرجی-عبری روبه‌روشدند. وزیر نفت ضمن ارائه توضیحات و اشاره به مثالهایی درباره مغرضانه بودن برخی پیشنهادهای شرکتهای خارجی، عنوان کرد: «روزانه دهها شیاد به ما مراجعه میکنند؛ داماد بیل گیتس و پسرخاله پوتین هم میآیند. بررسی که میکنیم معلوم میشود نه سرمایهگذاری در کار است و نه توجیه اقتصادی.»
پاکستان خود به عدم همکاری معترف است؛ اما ...: جریان توقف اجرای قرارداد انتقال گاز به پاکستان به دلیل بهانههای وزیر نفت هم که در نامه نمایندگان آمده بود، از وزیر نفت سوال شد و پاسخ تلخ وزیر نفت را به همراه داشت: «اگر روزی بخواهیم با پاکستان به داوری برویم، اعلام ۷۲ نماینده مجلس شورای اسلامی مبنی بر قصور ایران در این پروژه کاملا به ضرر ماست. ضمن اینکه همه میدانند پاکستان در این طرح به تعهدهای خود عمل نکرده و خود نیز به صراحت در این زمینه ابراز تاسف کرده است.»
سخنی با نمایندگان مجلس: اگرچه وزیر نفت در نشست خبری و در جریان پاسخگویی به پرسش‌ها، نمایندگان مجلس شورای اسلامی را از بابت تدوین و امضای چنین نامهای نه تنها شماتت نکرد، بلکه پرسش ایشان از دولتمردان را نماد دغدغهمندی آنان توصیف کرد و قصور اصلی را متوجه آنانی دانست که اطلاعات نادرستی را به نمایندگان انتقال دادند، اما واقعیت آن است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی باید با نهایت وسواس و دقت و احساس دین و تکلیف نسبت به حسن اعتماد مردم، قلمفرسایی کرده؛ نامه امضا کنند یا تصمیم بگیرند. تدوین یک نامه علیه وزیر نفت، آن هم نامهای که سراسر برای شرکتها و دولتهای چین، روسیه، ترکیه، عراق، پاکستان و حتی برزیل حق و حقوق قائل شده و وزارت نفت را با استناد به دادههایی نادرست و بیپایه، به دلیل همکاری نکردن با آنان تضعیف کرده است، چه پیامی می تواند داشته باشد. نکته جالب این که زنگنه اعلام کرد برخی امضاکنندگان نامه، با ارسال پیامک و یا تماس با وزیر از امضای چنین نامه ای، ابراز تاسف کردهاند و جالبتر آنکه همزمان با نشست خبری، شجاعالدین بازرگانی، معاون امور حقوقی و مجلس وزیر نفت خبر داد که ۱۶۴ نماینده مجلس شورای اسلامی در پیامی، در صحن علنی مجلس از تلاشهای بیژن زنگنه قدردانی کردهاند.
پایان نشست: وزیر نفت در پایان نشست خبری، در پاسخ به پرسشی با درون مایه چهل سالگی انقلاب اسلامی گفت: «راه درازی آمدهایم؛ اگر با هم دوست میبودیم و به اسم دوستی و اسلام و انقلاب، ریشه هم را نمیزدیم، امروز بهتر از این هم میتوانستیم باشیم.» شاید هنوز هم دیر نشده باشد...
هانیه موحد
